Vắc xin cúm A/H5N1 cho gia cầm đầu tiên do Việt Nam nghiên cứu, sản xuất

Sau nhiều năm phối hợp với Viện Công nghệ sinh học (Viện Hàn lâm Khoa học công nghệ Việt Nam) nghiên cứu, Công ty CP Thuốc Thú y Trung ương (NAVETCO) đã làm chủ công nghệ và sản xuất thành công vắc xin vô hoạt nhũ dầu quy mô công nghiệp phòng bệnh cúm A/H5N1 cho gia cầm do các biến chủng mới gây ra.

Đây là vắc xin cúm đầu tiên do Việt Nam nghiên cứu, sản xuất thành công và đã được Trung tâm Kiểm nghiệm thuốc thú y, Cục Thú y và Trung tâm Kiểm nghiệm vắc xin - Australia kiểm định chất lượng. Thành công này giúp Việt Nam thay thế vắc xin cúm nhập từ nước ngoài, để chủ động và nâng cao chất lượng phòng bệnh cúm gia cầm, góp phần quan trọng vào phát triển ngành chăn nuôi ở nước ta. Bởi thế, công trình đã được trao Giải thưởng Trần Đại Nghĩa năm 2019.

Nhu cầu cấp bách

Bệnh cúm gia cầm do vi-rút A/H5N1 gây ra là một bệnh nguy hiểm, không chỉ gây thiệt hại nặng nề cho chăn nuôi gia cầm, mà còn là mối đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Ở Việt Nam, bệnh cúm gia cầm bùng phát lần đầu vào cuối năm 2003. Ðến nay, dịch đã gây thiệt hại lớn cho ngành chăn nuôi gia cầm trong nước với hàng trăm triệu con gia cầm bị chết hoặc tiêu hủy.

Thực tế cho thấy, việc áp dụng các biện pháp tiêu hủy, vệ sinh chuồng trại nghiêm ngặt chưa đủ mạnh để phòng chống bệnh cúm. Vì vậy, có một vắc xin an toàn và hiệu lực để phòng bệnh cúm cho gia cầm là rất cần thiết. Nhằm góp phần khống chế dịch bệnh cúm A/H5N1, Bộ Khoa học và Công nghệ giao cho NAVETCO nghiên cứu, làm chủ công nghệ sản xuất vắc xin vô hoạt nhũ dầu quy mô công nghiệp phòng chống bệnh cúm A/H5N1 và A/H5N6 cho gia cầm, do các biến chủng mới gây ra tại Việt Nam.

Xuất phát từ đề tài độc lập cấp quốc gia “Nghiên cứu xây dựng quy trình sản xuất vắc xin cúm A/H5N1 cho gia cầm” do Viện Công nghệ sinh học chủ trì và dự án “Sản xuất thử nghiệm vắc xin cúm A/H5N1 nhũ dầu để phòng chống bệnh cho gia cầm” do NAVETCO chủ trì, Việt Nam đã sản xuất thành công vắc xin cúm gia cầm H5N1 vô hoạt nhũ dầu đạt chất lượng về vật lý, vô trùng, an toàn và hiệu lực. Vắc xin này đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho phép sản xuất và lưu hành từ năm 2012.

Tuy vậy, hiệu quả của vắc xin còn hạn chế, hoặc không có hiệu quả đối với các chủng vi rút biến đổi. Vì vậy, việc nghiên cứu một vắc xin mới có khả năng phòng chống được các biến thể cũ và mới của vi rút cúm gia cầm type A/H5N1 là rất cần thiết, đáp ứng được yêu cầu của người chăn nuôi gia cầm, cũng như các nhà quản lý để nâng cao hiệu quả phòng bệnh, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Kết quả của đề tài “Nghiên cứu sản xuất vắc xin vô hoạt nhũ dầu phòng bệnh cúm A/H5N1 cho gia cầm do các biến chủng mới gây ra tại Việt Nam” đã chứng minh vắc xin Navet-Fluvac 2 có phổ hoạt động rộng chống lại hầu hết các biến chủng của vi rút cúm A/H5N1 đã xuất hiện và đang lưu hành ở nước ta.

Nghiên cứu vắc xin mới

Tiếp nối thành công của đề tài này và nhằm hoàn thiện thêm quy trình gửi giống, quy trình sản xuất, quy trình kiểm nghiệm và sử dụng nhằm nhanh chóng đưa vắc xin này vào sản xuất ở quy mô công nghiệp, cung cấp cho người chăn nuôi một vắc xin cúm gia cầm có chất lượng tốt với phổ hoạt động rộng để phòng bệnh cúm gia cầm ở nước ta, NAVETCO đã thực hiện dự án sản xuất thử nghiệm “Hoàn thiện quy trình sản xuất vắc xin vô hoạt nhũ dầu quy mô công nghiệp phòng chống bệnh cúm A/H5N1 cho gia cầm do các biến chủng mới gây ra tại Việt Nam”.

Cuối năm 2019, dự án đã được nghiệm thu với kết quả xuất sắc. Đây là vắc xin cúm đầu tiên do Việt Nam tự nghiên cứu và được Công ty cổ phần thuốc thú y Trung ương sản xuất với tên thương phẩm NAVET-VIFLUVAC và được đánh giá có chất lượng tốt thể hiện ở các mặt như: Vắc xin có tính phổ rộng; chất lượng nhũ ổn định sau sản xuất cũng như trong suốt thời gian bảo quản; độ dài miễn dịch của vắc xin kéo dài ít nhất được 6 tháng; độ dài bảo quản kéo dài ít nhất 18 tháng; dễ áp dụng và dễ sử dụng trong thực tế sản xuất, dễ dàng sản xuất được quy mô lớn và đáp ứng được nhu cầu với số lượng lớn vắc xin. Kết quả thử nghiệm tại các trang trại gia cầm ở Hải Phòng và một số địa phương đều vượt ngưỡng yêu cầu.

PGS.TS. Nguyễn Viết Không - Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu cấp quốc gia đánh giá: Dự án đã sản xuất thành công vắc xin 2 thành phần kháng nguyên và hỗ trợ có khả năng bảo hộ chéo với 2 chủng vi rút lưu hành phổ biến ở Việt Nam là H5N6 và H5N1; dây chuyền công nghệ có khả năng sản xuất 2 triệu liều vắc xin/lô, tương đương 200-300 triệu liều vắc xin/năm. Đặc biệt, vắc xin do dự án sản xuất đã được Cục Thú y cấp phép lưu hành khi dự án chưa kết thúc (tháng 5/2019).

Theo ông Trần Xuân Hạnh - Phó Tổng giám đốc NAVETCO: Kết quả của dự án mang lại hiệu quả cao về kinh tế, xã hội. Về mặt kinh tế, vắc xin được sản xuất chủ yếu dùng nguồn nguyên liệu trong nước do vậy chủ động được sản xuất và cung ứng vắc xin, giảm nhập khẩu; dễ dàng tiếp cận với nguồn vắc xin, tạo điều kiện cho công tác tiêm phòng tăng tỷ lệ sử dụng vắc xin, nâng cao hiệu quả phòng bệnh, bảo vệ được đàn gia cầm, nâng cao hiệu quả kinh tế cho người chăn nuôi gia cầm.

Về hiệu quả xã hội, thành công của dự án góp phần thúc đẩy phát triển nghề chăn nuôi nói chung, gia cầm nói riêng;; góp phần khống chế bệnh cúm gia cầm, giảm ô nhiễm môi trường sống, bảo vệ sức khỏe cộng đồng...

Cũng theo ông Hạnh hiện NAVETCO đang triển khai sản xuất 2 loại vắc xin cúm gia cầm (Navet-Vifluvac và Navet-Fluvac 2) và với nguồn lực hiện có, Công ty có khả năng sản xuất, cung ứng đủ nhu cầu tiêm phòng bệnh cúm cho đàn gia cầm ở nước ta do các biến chủng khác nhau của vi rút cúm A/H5N1 và A/H5N6 gây ra.

Theo báo CAND