Farm Bill có quá đáng ngại?

Cuối tháng 11, Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) đã thông báo về việc triển khai Chương trình giám sát cá da trơn theo quy định của Đạo luật Nông nghiệp 2014 (Farm Bill 2014). Điều này đang gây lo lắng cho nhiều nhà XK cá tra Việt Nam. Vậy Farm Bill có thật sự quá đáng ngại? Farm Bill có quá đáng ngại?

http://nongnghiep.vn//upload//2015/12/16/665x448_15-29-16_nh-frm-bill.jpg
Chế biến cá tra XK tại Cty Hùng Vương

Theo yêu cầu này, các loài cá trong bộ cá da trơn Siluriformes (trong đó có cá tra, cá basa), dù là nuôi nội địa hay được NK, bắt đầu từ tháng 3/2016, sẽ hoàn toàn thuộc quyền kiểm soát của USDA, mà trực tiếp là Cục Thanh tra An toàn vệ sinh thực phẩm (FSIS).

Trong giai đoạn chuyển tiếp kéo dài 18 tháng (từ 1/3/2016 đến 30/8/2017), Việt Nam chưa cần phải đảm bảo chất lượng tương đương với quy chuẩn của USDA. Nhưng để tiếp tục XK cá tra sang Mỹ, Việt Nam phải thực hiện 2 yêu cầu sau: Nộp danh sách các DN đang XK sang thị trường Mỹ và nhấn mạnh nhu cầu tiếp tục XK cá tra sang Mỹ; nộp hồ sơ để FSIS xem xét tiêu chuẩn tương đồng, cho thấy rằng tại Việt Nam cũng có các luật hoặc các biện pháp pháp lý khác về chế biến cá làm thực phẩm cho người.

Hồ sơ gửi cho FSIS phải cho thấy rằng Việt Nam tuân thủ các quy định của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) bao gồm HACCP và các thủ tục khác. Việt Nam có thể chứng minh về những biện pháp quản lý việc XK cá tra trong giai đoạn chuyển tiếp.

Việt Nam có nhiều cách để gửi thông điệp muốn tiếp tục XK sang Mỹ nhưng bắt buộc phải nộp các loại giấy tờ trước ngày 1/3/2016. Nếu Việt Nam không gửi đầy đủ tài liệu trước thời gian nói trên, cá tra sẽ không được phép nhập khẩu vào Mỹ sau ngày 1/3/2016.

Sau thời hạn chuyển tiếp, để được XK cá tra sang Mỹ, chậm nhất là đến ngày 1/9/2017, Việt Nam phải gửi tài liệu cho thấy hệ thống thanh tra trong nước tương đương với ở Mỹ. FSIS sẽ đánh giá hệ thống kiểm tra của các DN XK cá tra tương tự như các DN XK thịt, thịt gia cầm và trứng.

Nếu xác định rằng Việt Nam có quy trình tương đương, FSIS sẽ tiến hành thanh tra trực tiếp hệ thống kiểm tra của Việt Nam. Nếu kết luận là Việt Nam có hệ thống kiểm tra tương đương, FSIS sẽ trưng cầu ý kiến về đề xuất thêm Việt Nam vào danh sách các nước đủ điều kiện XK sang thị trường Mỹ.

Nếu Việt Nam nộp hồ sơ đúng hạn, cá tra vẫn sẽ được XK sang thị trường Mỹ. Trong quá trình chuyển giao, FSIS sẽ thanh tra lại và kiểm tra thường xuyên.

Cái lo lớn nhất của các doanh nghiệp XK cá tra là xây dựng được hệ thống tương đương với Mỹ, bởi thời gian chuyển tiếp 18 tháng được cho là quá ngắn, vì từ trước tới nay, thời gian chuyển tiếp để FSIS cấp tiêu chuẩn tương đồng cho các nước được phép XK thịt gia cầm và thịt lợn vào Mỹ trung bình là 8 năm.

Chính vì vậy, đã có những ý kiến cho rằng Farm Bill sẽ gây ảnh hưởng nặng nề tới XK cá tra Việt Nam sang Mỹ trong những năm tới, do các doanh nghiệp cá tra sẽ không thể nào thích ứng kịp.

Tuy nhiên theo ông Dương Ngọc Minh, Chủ tịch Ủy ban Cá nước ngọt của VASEP và là Chủ tịch HĐQT Cty CP Hùng Vương, những quy định trong Farm Bill không có gì ghê gớm lắm. Bởi trong đó, có nhiều yêu cầu đã được thực hiện từ trước ở Việt Nam.

Chẳng hạn, các yêu cầu về lao động trong Farm Bill, thì cũng đã có trong các bộ tiêu chuẩn như ASC, GlobalGAP... mà các doanh nghiệp cá tra Việt Nam đã và đang thực hiện. Các yêu cầu về quản lý nhà máy chế biến không có vấn đề gì quá khó. Những yêu cầu về nuôi trồng không được đề cập tới nhiều.

Về con giống, chỉ có một chút khác biệt là nuôi cá da trơn ở Mỹ sử dụng con giống tự nhiên, còn ở ta là con giống nhân tạo. Ở khâu vận chuyển, có một điểm khác biệt lớn là vận chuyển cá da trơn về nhà máy tại Mỹ hầu như bằng đường bộ, còn ở Việt Nam chủ yếu bằng đường sông. Nhưng những khác biệt này hoàn toàn có thể giải quyết được vì Farm Bill yêu cầu tiêu chuẩn tương đồng chứ không bắt buộc là phải làm giống hệt như nuôi cá da trơn ở Mỹ.

Vì vậy, Bộ NN-PTNT và Bộ Công thương Việt Nam cần đàm phán, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Bộ Thương mại Mỹ, để thống nhất các tiêu chuẩn tương đồng giữa cá tra Việt Nam với cá da trơn Mỹ về con giống, thức ăn, nuôi trồng, vận chuyển, chế biến, ATTP... Khi đã xây dựng được tiêu chuẩn tương đồng, nhà máy nào đáp ứng được sẽ tiếp tục XK cá tra sang Mỹ, nhà máy nào không đáp ứng được thì phải tìm thị trường khác.

Ông Minh cho biết, so sánh với yêu cầu của Farm Bill, nhiều nhà máy cá tra ở Việt Nam hoàn toàn có thể đáp ứng được. Thậm chí đã có những doanh nghiệp cá tra thực hiện các tiêu chuẩn chất lượng với mức độ cao hơn nhiều so với yêu cầu ở Mỹ. Chẳng hạn, với bộ tiêu chuẩn BAP, các nhà NK Mỹ hiện chỉ yêu cầu nhà XK phải đạt 1 sao (chế biến), thì Cty CP Hùng Vương đã đạt cả 4 sao (con giống, nuôi trồng, chế biến, thương mại).

Mặt khác, không chỉ có những thị trường lớn là Mỹ, EU..., mà cá tra Việt Nam nhiều khả năng sẽ có thêm những thị trường rất lớn khác. Trong năm nay, Trung Quốc NK cá tra Việt Nam gấp 3 lần năm 2014, còn Ấn Độ gấp hàng chục lần. Hai thị trường này hoàn toàn có thể trở thành những thị trường quan trọng của cá tra Việt Nam trong những năm tới. Do đó, đầu ra của con cá tra không có gì đáng lo ngại.

Theo Báo NNVN